Τάλια Τσιβιτανίδου – Κάκουρου

Παιδίατρος-Παιδοδερματολόγος
Σύμβουλος Α΄ Παιδιατρικής Κλινικής Πανεπιστημίου Αθηνών

Δημοσ. στο περιοδικό «Παιδί, Υγεία & Ανατροφή» τεύχος 33: 58-61, 2005 Εκδόσεις Α.Ν. Ματσανιώτης

Θυμάμαι στα πρώτα χρόνια άσκησης Παιδοδερματολογίας, όποτε έβλεπα ένα αγόρι με ξηρό δέρμα και συνιστούσα τη συστηματική χρήση μαλακτικών ουσιών (κρέμες, αλοιφές), τα ερωτήματα που μου απηύθυναν οι γονείς και, συχνότερα οι πατεράδες, ήταν κλασικά τα ίδια και στην ίδια σειρά:

1) Δεν θα συνηθίσει το δέρμα του στις κρέμες;

2) Δεν είναι επικίνδυνο να χρησιμοποιούμε «χημικά» στα παιδιά για μεγάλο χρονικό διάστημα;

…και όταν λάμβαναν αρνητικές απαντήσεις, κατέληγαν σε αυτό που ήθελαν να πουν εξαρχής: «Μα αγόρι είναι, να ασχολείται τώρα με κρέμες και καλλυντικά; Αυτό θα ήταν το λιγότερο που θα επιθυμούσαμε». Ομολογώ ότι το τελευταίο το ακούω πια όλο και πιο σπάνια. Μήπως η ισότητα στα δύο φύλα έχει πλήρως επέλθει ή μήπως θέτω τα πράγματα εξαρχής στη σωστή τους βάση και δεν αφήνω περιθώρια για ερωτήσεις και προβληματισμούς;

Γιατί συνιστώ στα παιδιά υδατικές κρέμες

Προτού, λοιπόν, γράψω συνταγή για μια υδατική κρέμα, εξηγώ ότι το δέρμα μας καλύπτεται από ένα φιλμ από λίπος, τον επιδερμιδικό φραγμό. Το φιλμ αυτό προστατεύει το δέρμα από το περιβάλλον. Όταν το δέρμα είναι ξηρό, αυτό σημαίνει ότι το φιλμ αυτό πάσχει, είναι σπασμένο, με αποτέλεσμα να επιτρέπεται η απώλεια νερού. Δηλαδή, το ξηρό δέρμα δεν οφείλεται στο ότι το παιδί δεν πίνει υγρά, αλλά στο ότι χάνει υγρά από το δέρμα του. Με την ίδια λογική, όπως δηλαδή επιτρέπεται η απώλεια νερού, έτσι επιτρέπεται και η είσοδος ερεθιστικών ουσιών από το περιβάλλον στο δέρμα. Έτσι το ξηρό δέρμα εύκολα θα ερεθιστεί και το παιδί θα έχει φαγούρα, εύκολα θα αναπτύξει έκζεμα ή θα εισχωρήσουν στο δέρμα μικρόβια και μύκητες και θα έχουμε λοιμώξεις. Η υδατική κρέμα/αλοιφή διορθώνει τον επιδερμιδικό φραγμό. Επομένως, πρέπει να χρησιμοποιείται τουλάχιστον για όσο διάστημα το παιδί έχει πρόβλημα και τόσο συχνά ώστε το δέρμα να διατηρείται μαλακό. Τα παιδικά ή φαρμακευτικά προϊόντα είναι πλήρως ελεγμένα και δεν έχουν παρενέργειες. Δεν προκαλούν πρόβλημα στο παιδί – αντιθέτως, διορθώνουν το πρόβλημα που ήδη υπάρχει. Επομένως στο ξηρό παιδικό δέρμα η χρήση μαλακτικών ουσιών δεν είναι προαιρετική, για λόγους αισθητικής, αλλά επιτακτική για λόγους υγείας.

Το μαλακό παιδικό δέρμα έχει ανάγκη μαλακτικών ουσιών;

Θα έλεγα ότι ένα υδαρές γαλάκτωμα ή λοσιόν αμέσως μετά το μπάνιο του παιδιού σε όλο το σώμα και μια παχύρρευστη κρέμα ή αλοιφή στους αγκώνες, τα γόνατα και τα πέλματα ενισχύουν τον επιδερμιδικό φραγμό και κάνουν το δέρμα του παιδιού σας πιο βελούδινο και κυρίως πιο ανθεκτικό στο περιβάλλον.

Σαπούνι: Το βασικό στοιχείο των προϊόντων περιποίησης του δέρματος

Το καθημερινό πλύσιμο του παιδιού πρέπει να γίνεται με νερό και παιδικό σαπούνι. Δεν μπορώ να κατανοήσω το γιατί, αλλά ενώ για το μπάνιο ή το ντους του παιδιού χρησιμοποιούμε πάντα σαπούνι, για το πλύσιμο του προσώπου – που, εξάλλου, έρχεται και σε άμεση επαφή με το περιβάλλον και «μολύνεται» περισσότερο – χρησιμοποιούμε σκέτο νερό. Αυτό είναι λάθος. Το σκέτο νερό όχι μόνο δεν καθαρίζει, αλλά και διαταράσσει τον επιδερμιδικό φραγμό. Τα σαπούνια – με τα αλκάλεα που περιέχουν, το χρώμα και τα συντηρητικά τους – ερεθίζουν το δέρμα. Τονίζεται όμως ότι όλα τα παιδικά σαπούνια σήμερα κατ’ ευφημισμόν ονομάζονται σαπούνια. Πρόκειται για υποκατάστατα σαπουνιού, καθαριστικές ουσίες απαλλαγμένες από αλκάλεα και εμπλουτισμένες με ενυδατικούς παράγοντες που ταυτόχρονα καθαρίζουν το δέρμα, δεν διαταράσσουν την ισορροπία του και το ενυδατώνουν. Για το ξηρό δέρμα, υπάρχουν λάδια (bath oils) που έχουν τροποποιηθεί έτσι ώστε συγχρόνως να καθαρίζουν και να ενυδατώνουν το δέρμα. Προσθέστε 2-3 κουταλιές στο νερό του μπάνιου του μωρού σας. Δεν χρειάζεται άλλο σαπούνι. Αφήστε το μωρό για 3-5 λεπτά και βέβαια μην το ξεβγάλετε. Για το ντους υπάρχουν αντίστοιχα λαδερά σαπούνια (shower oils) για ενυδάτωση. Αν το παιδί ιδρώνει εύκολα, συμβουλευτείτε τον γιατρό σας. Θα σας συστήσει ειδική πούδρα (προσοχή, όχι ταλκ) για το στήθος, την πλάτη, τις μασχάλες, για παράδειγμα πριν από την άθληση. Η πούδρα απορροφά τον ιδρώτα και έτσι το δέρμα δεν ερεθίζεται. Η παιδική κολόνια… δεν προάγει την υγεία. Είναι θέμα αισθητικής. Δεν θα τη συνιστούσα, τουλάχιστον στα αλλεργικά παιδιά!

Αντηλιακό

Για να συμπληρώσουμε τη «φαρέτρα» των προϊόντων περιποίησης του δέρματος του παιδιού, δεν πρέπει να παραλείψουμε το αντηλιακό. Πρέπει να περιέχει φυσικά φίλτρα, να έχει δείκτη προστασίας μεγαλύτερο από 15 και να εφαρμόζεται στα ακάλυπτα μέρη του σώματος του παιδιού τουλάχιστον μισή ώρα πριν από την έκθεσή του στον ήλιο. Η χρήση του επιβάλλεται από τέλος Απριλίου μέχρι τον Οκτώβριο.

Μασάζ στο μωρό
(απλές οδηγίες για μια σπουδαία τεχνική)
Ελένη Βαλάσση-Αδάμ
Υφηγήτρια Παιδιατρικής

• Βεβαιωθείτε ότι η θερμοκρασία του δωματίου είναι ευχάριστη για το μωρό. Ότι δεν είναι πολύ κρύα, ούτε πολύ ζεστή. Ο καύσωνας δεν είναι κατάλληλη θερμοκρασία για μασάζ.
• Η πιο κατάλληλη ώρα είναι μετά το μπάνιο του.
• Βάλτε το μωρό γυμνό σε μια χνουδωτή πετσέτα, είτε πάνω στην επιφάνεια που χρησιμοποιείτε για αλλαγή, είτε στην ποδιά σας.
• Καθίστε σε μια βολική θέση.
• Βεβαιωθείτε ότι τα χέρια σας είναι ζεστά. Βγάλτε τα δαχτυλίδια σας και τα βραχιόλια σας.
• Βάλτε το λάδι στα χέρια σας και απλώστε το στις παλάμες σας. Μην βάζετε το λάδι απευθείας πάνω στο δέρμα του μωρού.
• Διαλέξτε λάδι ειδικό για μωρά.
• Κάντε πάντοτε ελαφρές πιεστικές κινήσεις, μαλακές, ήρεμες, ρυθμικές. Οι κινήσεις σας πρέπει να είναι σταθερές, αλλά απαλές και ανάλογες με την ανταπόκριση του μωρού. Αν δείτε ότι δεν του αρέσει το μασάζ, σταματήστε. Αν δείτε ότι ερεθίζεται, σταματήστε.
• Ξεκινήστε πιέζοντας σταθερά την κοιλιά του προς τη φορά του ρολογιού και με τις δυο παλάμες τη μια πίσω από την άλλη με συνεχείς σταθερές κινήσεις.
• Προχωρήστε προς τον θώρακα, απλώνοντας τις παλάμες σας συγχρόνως από το κέντρο της κοιλιάς προς τους ώμους.
• Γλιστρήστε το χέρι σας τυλίγοντας το μπράτσο του μωρού με μια κίνηση συνεχή από τον ώμο στον βραχίονα και τον πήχυ μέχρι τα δάχτυλα.
• Γλιστρήστε τα χέρια σας εναλλάξ, τυλίγοντας το πόδι από ψηλά μέχρι τον αστράγαλο. Πρώτα το ένα πόδι και έπειτα το άλλο.
• Κάνετε μασάζ στο πέλμα (πατούσα) με τον αντίχειρά σας από τη φτέρνα προς τα δάχτυλα. Πιέστε με τα δάχτυλά σας κάθε δαχτυλάκι του ποδιού χωριστά. Υπάρχουν, αν θυμάστε, και παραδοσιακά τραγούδια για το μασάζ των δακτύλων του ποδιού που δείχνει ότι αποτελούσε μια συνηθισμένη πρακτική: Αυτό το δαχτυλάκι πάει για ξύλα, αυτό το δαχτυλάκι πάει στο στάβλο, αυτό το δαχτυλάκι πάει…
• Αρχίστε το μασάζ στο προσωπάκι, κρατώντας το στις δυο σας φούχτες. Κάντε μικρές κυκλικές κινήσεις και με τους δυο αντίχειρές σας, από το μέτωπο προς τους κροτάφους, κατεβαίνοντας από τις γωνιές του σαγονιού προς το σαγόνι.
• Κάντε τις ίδιες κυκλικές κινήσεις στο δέρμα του τριχωτού του κεφαλιού, και πίσω από τα αυτιά. Μην φοβάστε το σημείο της μεγάλης πηγής (το μαλακό σημείο στην κορυφή του κεφαλιού, εκεί που δεν έχουν ακόμη ενωθεί τα κόκαλα του κρανίου). Μην το πιέσετε, βέβαια, πηγαίνετε γύρω-γύρω, εκεί που νιώθετε αντίσταση από τα οστά του κεφαλιού.
• Από τη βάση του κεφαλιού, κατεβείτε με τις ίδιες μαλακές κινήσεις στο σβέρκο και συνεχίστε στην πλάτη με τα δάχτυλά σας και τον αντίχειρα ελεύθερο. Μπορείτε, αν θέλετε, να γυρίσετε το μωρό μπρούμυτα και να κάνετε στην πλάτη και τους γλουτούς τις ίδιες κινήσεις που κάνατε στην κοιλιά και στον θώρακα. Τα περισσότερα μωρά (και οι περισσότερες μανάδες) προτιμούν τη θέση ανάσκελα γιατί έχουν άμεση οπτική επικοινωνία.

Προσοχή!

• Όταν τα χέρια σας και το δέρμα του είναι αλειμμένα με λάδι, μπορεί το μωρό να σας γλιστρήσει σαν χέλι! Πάρτε τα μέτρα σας!
• Μερικά μωρά, αντί να ηρεμούν με το μασάζ, ερεθίζονται και ξεσηκώνονται και δεν μπορούν να κοιμηθούν εύκολα.
• Το μασάζ είναι ευεργετικό για το μωρό και για σας, και ενισχύει τον δεσμό μητέρας-παιδιού, αλλά με την προϋπόθεση ότι χαρίζει λίγα λεπτά ευχαρίστησης, προσωπικής επαφής και χαλάρωσης και στους δύο.
• Αν δεν έχετε διάθεση, αν είστε εκνευρισμένη, αν σκέφτεστε τη φορολογική δήλωση που πρέπει να συμπληρώσετε και συγχρόνως παρακολουθείτε τις ειδήσεις στην τηλεόραση… καλύτερα μην κάνετε μασάζ στο μωρό.

Πηγή: Ελληνική Εταιρεία Παιδιατρικής Δερματολογίας